Từ buổi đầu dấy nghĩa nơi rừng núi Lam Sơn, sau mười năm “nếm mật nằm gai” kháng chiến chống quân Minh, lãnh tụ Lê Lợi đã khơi mở một triều đại mới trong lịch sử dân tộc “Một gươm đại định, nên công oanh liệt vô song/Bốn biển thanh bình, ban chiếu duy tân khắp chốn” phác ra một viễn cảnh của ngày mai đất nước thanh bình, mở ra một thế kỷ phát triển của Vương triều Lê sơ.
Là một thời đoạn đặc biệt của lịch sử, Vương triều Lê sơ (1428-1527) được đánh giá là ngọn núi cao nhất trong dãy núi của chế độ Phong kiến Việt Nam. Khác với nhà Lý, Nhà Trần, Nhà Lê xác lập vương vị, trở thành vương triều có vầng hào quang rực rỡ đầy uy tín sau khi giải phóng dân tộc, củng cố chủ quyền đất nước và mở rộng lãnh thổ, đưa Đại việt tiến lên một cường quốc trong khu vực lúc đó, khiến lân bang phải e dè, kính nể. Cũng triều Lê sơ đã thực hiện những thành tích lớn lao về kinh tế, quân phân ruột đất để đảm bảo đời sóng nhân dân ổn định, chấn chỉnh giáo dục khoa cử để đào tạo bồi dưỡng hiền tài làm nguồn nguyên khí quốc gia. Nói như những lời văn khắc trên núi Bài Thơ của Nhà vua Lê Thành Tông, triều Lê Sơ đã kết hợp được cả võ công văn trị, thực hiện sự nghiệp “Trời nam sông núi bền muôn thuở / Ngưng võ sửa văn chính lúc này” (Thiên Nam vạn cổ sơn hà tại/Chín thị tu văn yển vũ niên).
“Vương triều Lê (1428-1527)” do GS.TS. Nguyễn Quang Ngọc làm chủ biên là công trình tiếp nối những cuốn sách về các vương triều trong lịch sử Việt Nam của Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn 2. Đây là công trình khoa học tập hợp và tổng kết tương đối đầy đủ, khách quan và chuẩn xác về một thế kỷ của Vương Triều Lê (1428-1527), một trong ba vương triều rạng rỡ võ công, văn trị thời kỳ Văn hóa Thăng Long, Văn minh Đại Việt, đánh dấu bước phát triển vượt bậc của đất nước Kinh đô Đông Kinh.
Nội dung sách đã cung cấp khá đầy đủ, hệ thống và toàn diện về lịch sử dân tộc trong 100 năm dưới Vương triều Lê sau khi khời nghĩa đã giành thắng lợi mang lại độc lập cho dân tộc thoát khỏi ách đô hộ của nhà Minh: Khắc phục hậu quả sau 20 năm đô hộ của nhà Minh; từng bước xây dựng và củng cố nhà nước quân chủ tập quyền trên cơ sở một nền chính trị vững chắc (tổ chức chính quyền từ trung ương đến địa phương, quân đội vững mạnh, luật pháp hoàn chỉnh, chính sách đối nội và đối ngoại thể hiện một nhà nước vững mạnh và một quốc gia văn hiến); những chính sách khôi phục và phát triển kinh tế vừa góp phần ổn định xã hội, vừa chăm lo được đời sống nhân dân; văn hóa giáo dục có nhiều thành tựu rực rỡ thể hiện Đại Việt ở thế kỷ XV là một quốc gia văn hiến; hoạt động đối ngoại, đặc biệt trong quan hệ với nhà Minh, thể hiện một tinh thần độc lập, tự chủ...Một triều đại đạt được những thành tựu như vậy xứng đáng nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu.
Được bố cục theo một hướng mới, không biết dưới dạng thông sử về chính trị, kinh tế, văn hóa và xá hội chung cho cả vương triều mà viết theo mốc sự kiện của từng triều vua trong đó có điểm nhấn, nư: vua Lê Thái Tổ thì gắn liền với sự nghiệp cứu nước, sáng lập vương triều Lê; từ vua Lê Thái Tông đến Lê Nghi Dân thì gắn liền với bước thăng trầm trong thời kỳ khủng hoảng về thiết chế, vua Lê THánh Tông thì gắn với giai đoạn phát triển thịnh trị hoàng kim của vương triều; còn Lê Hiến Tông và những vị vua cuối thì gắn liền với thời kỳ khủng hoảng đi xuống về thiết chế chính trị trong 3 thập kỷ cuối của triều Lê. Ngoài ra, tập sách còn dành riêng một chương cuối viết về toàn bộ sự nghiệp 100 năm của vương triều trong tiến trình lịch sử đất nước, tuy ngắn gọn nhưng dễ hiểu và phù hợp với nhiều đối tượng độc giả.
Ngoài nội dung chính, sách còn có hai phụ lục: Một số văn khắc Hán nôm thời Lê sơ và Tuyển chọn môt số công trình viết về Vương triều Lê sơ tạo nên một tập hợp dữ liệu thông tin phong phú mang tính tiếp cận liên ngành, đa dạng và bổ ích, bổ sung thêm được những tư liệu mới, những luận điểm, ý tưởng mới cho công trình và thêm nhiều gợi ở cho các nhà nghiên cứu, các độc giả.
Với tinh thần nghiêm túc, cẩn trọng, sự kết hợp hài hòa, nhuần nhị giữa “bút pháp” khoa học hàn lam và “bút pháp” khoa hoc văn chương cộng với sự tiếp thu những thành tựu lớn trong các nghiên cứu gần đây, lối tiếp cận cụ thể với nhân vật và sự kiện, cuốn sách không chỉ là tư liệu giá trị mà ẩn chứa trong đó còn là những bài học thiết thực cho công cuộc xây dựng, phát triển Thủ đô và đất nước trong bối cảnh hôm nay.